پڕۆژەی گەشەپێدان (تطوير) بەشدارە لە گواستنەوەی کۆمەڵگەی مەدەنی بۆ بناغەکانی و بەرەوپێشبردنی بەردەوامیی ژیانی مەدەنی.
پڕۆژەی گەشەپێدان (تطوير): یەکێکە لەو پرۆژانەی کە ڕێکخراوی “پردێک بۆ UPP”ی ئیتاڵی داڕێژراوی کردووە و لە جێبەجێکردنیدا لە پارێزگای هەولێر، ڕێکخراوی مەسەلە لەگەڵیدا بە پشتگیری دارایی یەکێتی ئەوروپا بەشداریی کردووە.
ئامانجی سەرەکی پڕۆژەی گەشەپێدان (تطوير) بریتییە لە پەرەپێدانی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە عێراق بۆ ئەوەی کاریگەری زیاتریان هەبێت لەسەر بەرەوپێشبردنی مافەکانی مرۆڤ و ژینگە، وەڵامدانەوەی کاراتر بۆ پێداویستییەکانی تاک پێکهاتەکان و هاوکاریکردنی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە عێراق. پێویستیان بە پشتگیری هەیە بۆ پەرەپێدانی پێکهاتە ناوخۆییەکانیان و باشترکردنی تواناکانی داکۆکیکردنیان، و پێدانی شوێنی گونجاو بە ژنان و گەنجان لەناو سەرکردایەتیکردنیان و بوونی پشتگیری دەرەکی پێویستیان بە ڕێزگرتن لە خاوەندارێتی خۆیان هەیە لە هەر پرۆسەیەکی گۆڕانکاری کولتووری و کۆمەڵایەتی، بۆیە ئەم پڕۆژەیە بنیات نراوە و جێبەجێ دەکرێت بە ڕێبازێکی بەشداریکردن و بوونی (یەکسانی نێوان ژن و پیاو).
پڕۆژەی گەشەپێدان سێ ناوەندی سەرەکی هەیە: ١.
1- سەنتەری خزمەتگوزاری کۆمەڵگەی مەدەنی (موسڵ)
ئەم سەنتەرە لەلایەن ڕێکخراوی “پرد بۆ UPP”ی ئیتاڵییەوە بەڕێوەدەبرێت و نوێنەرایەتی فەزای کراوە دەکات بۆ بنیاتنانی توانا و ئاڵوگۆڕی ئەزموون بۆ ڕێکخراوە مەدەنییە ناوخۆییەکانی نەینەوا و ناوچە ئازادکراوەکان. سەنتەرەکە لە ڕێگەی کۆبوونەوەی ڕووبەڕوو، بەرنامەی ئۆنلاین، تەلەفۆن یان ئیمەیڵ، بۆ هەر ڕێکخراوێک یان تۆڕێک خزمەتگوزاری پێشکەش دەکات، بە پشتبەستن بە کێشە باوەکان، کێشە تایبەتەکان و پێداویستییەکانی ئامۆژگاری. سەنتەرەکە دانیشتن بە مەبەستی ئاڵوگۆڕ و کۆکردنەوەی زانیاریڕێکدەخات بۆ ئاڵوگۆڕی زانیاری لەسەر بابەتەکانی بەرژەوەندی هاوبەش، هەروەها سەنتەری خزمەتگوزاری کۆمەڵگەی مەدەنی سیمینار ڕێکدەخات بۆ تاوتوێکردنی ئەو پرسانەی کە جێگەی سەرنجی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنین، بە بەشداری لایەنە پەیوەندیدارەکان. هەروەها ڕاهێنان بۆ ڕێکخراوەکان لە هەموو بوارەکانی کاری کۆمەڵایەتی و ڕێکخراوەییدا ڕێکدەخات.
2- سەنتەری خزمەتگوزاری کۆمەڵی مەدەنی (بەسرە)
ئەم سەنتەرە لەلایەن ڕێکخراوی “پرد بۆ UPP”ی ئیتاڵییەوە بەڕێوەدەبرێت و نوێنەرایەتی فەزای کراوە دەکات بۆ بنیاتنانی توانا و ئاڵوگۆڕی ئەزموون بۆ ڕێکخراوە مەدەنییە ناوخۆییەکانی نەینەوا و ناوچە ئازادکراوەکان. سەنتەرەکە لە ڕێگەی کۆبوونەوەی ڕووبەڕوو، بەرنامەی ئۆنلاین، تەلەفۆن یان ئیمەیڵ، بۆ هەر ڕێکخراوێک یان تۆڕێک خزمەتگوزاری پێشکەش دەکات، بە پشتبەستن بە کێشە باوەکان، کێشە تایبەتەکان و پێداویستییەکانی ئامۆژگاری. سەنتەرەکە دانیشتن بە مەبەستی ئاڵوگۆڕ و کۆکردنەوەی زانیاری ڕێکدەخات بۆ ئاڵوگۆڕی زانیاری لەسەر بابەتەکانی بەرژەوەندی هاوبەش، هەروەها سەنتەری خزمەتگوزاری کۆمەڵگەی مەدەنی سیمینار ڕێکدەخات بۆ تاوتوێکردنی ئەو پرسانەی کە جێگەی سەرنجی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنین، بە بەشداری لایەنە پەیوەندیدارەکان. هەروەها ڕاهێنان بۆ ڕێکخراوەکان لە هەموو بوارەکانی کاری کۆمەڵایەتی و ڕێکخراوەییدا ڕێکدەخات.3
3- سەنتەری خزمەتگوزاری کۆمەڵی مەدەنی (هەولێر)
ئەم سەنتەرە لەلایەن ڕێکخراوی “مەسەلە” بەڕێوەدەبرێت و نوێنەرایەتی فەزایەکی کراوە دەکات بۆ بنیاتنانی توانا و ئاڵوگۆڕی ئەزموونەکان بۆ ڕێکخراوە مەدەنییە ناوخۆییەکانی نەینەوا و ناوچە ئازادکراوەکان. سەنتەرەکە لە ڕێگەی کۆبوونەوەی ڕووبەڕوو، بەرنامەی ئۆنلاین، تەلەفۆن یان ئیمەیڵ، بۆ هەر ڕێکخراوێک یان تۆڕێک خزمەتگوزاری پێشکەش دەکات، بە پشتبەستن بە کێشە باوەکان، کێشە تایبەتەکان و پێداویستییەکانی ئامۆژگاری. سەنتەرەکە دانیشتن بە مەبەستی ئاڵوگۆڕ و کۆکردنەوەی زانیاری ڕێکدەخات بۆ ئاڵوگۆڕی زانیاری لەسەر بابەتەکانی بەرژەوەندی هاوبەش، هەروەها سەنتەری خزمەتگوزاری کۆمەڵگەی مەدەنی سیمینار ڕێکدەخات بۆ تاوتوێکردنی ئەو پرسانەی کە جێگەی سەرنجی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنین، بە بەشداری لایەنە پەیوەندیدارەکان. هەروەها ڕاهێنان بۆ ڕێکخراوەکان لە هەموو بوارەکانی کاری کۆمەڵایەتی و ڕێکخراوەییدا ڕێکدەخات.
پرۆژەی گەشەپێدان (تطوير) هەموو ئەو خزمەتگوزاری و زانیارییە یاسایی و کارگێڕی و داراییانە پێشکەش دەکات کە پێویستە ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە عێراقدا، هەروەها بەردەوامە لە پێشکەشکردنی پاڵپشتی تەنانەت دوای ئەوەی کە بانگەوازی بۆ بەخشینیەکانی دەستپێکرد، هەروەها چەند ڕێکخراوێک بەخشینیان لە پڕۆژەی گەشەپێدان (تطوير) وەرگرتووە.
ئەم ڕێکخراوە ناوخۆییانەی خوارەوە یەکەم بەخشینیان وەرگرت و دەستیان کرد بە کارکردن لەسەر چەندین بابەت و بابەتی گرنگ، بەم شێوەیەی خوارەوە:
1- ڕێکخراوی ئاشتی بۆ کاری خۆبەخشانە (نحن السلام للعمل التطوعي): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “بەرەنگاربوونەوەی توندڕەوی توندوتیژی و سنووردارکردنی قسەی ڕق لە پارێزگا تازە ئازادکراوەکان”.
2- کۆمەڵەی خێرخوازی ئەجیال بۆ پەرەپێدانی زیرەکی و داهێنان(جمعية أجيال الخيرية لتنمية الذكاء والإبداع): کۆمەڵەکە پڕۆژەیەکی بە ناوی (بلسم) داڕشتووە، کە ناوەندێکی ڕێنمایی و بەهێزکردنە بۆ ژنان و کچانی قوربانیی هەراسانکردنی جەستەیی لە کۆمەڵگا لە پارێزگای دیالە.
3- دامەزراوەی ئاشتی بەردەوام (مؤسسة السلام المستدام): دامەزراوەکە پرۆژەیەکی بە ناوی “منیش” داڕشتووە، کە پرۆژەیەکە کار بۆ بەرەنگاربوونەوەی ڕەشبگیری ڕەگەزی ئەلیکترۆنی دەکات لە نەینەوا و کار بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ قوربانیانی ڕەشبگیری و دامەزراندنی پێکهاتەیەک دەکات کە کار بۆ هۆشیارکردنەوەی خەڵک دەکات، بەرەنگاربوونەوەی ئەم پرسە، و ڕزگارت بێت لێی.
4- ڕێکخراوی پردی گەنجان بۆ گەشەپێدان (منظمة جسر الشباب للتنمية): ڕێکخراوەکە پڕۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “بەشداریکردنی سەرکردە ناوخۆییەکان و گەنجان لە بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی جێندەری و بەرگریکردن لە مافی خوێندن لە شنگالدا هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگەی شنگال ئاگاداری توندوتیژی جێندەرین و… مافی خوێندن.
5- ڕێکخراوی ماڵی منداڵانی کوردستان (منظمة دار أطفال كوردستان): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی بە ناوی (پاراستنی مافی ئافرەتان و کچان) داڕشتووە کە لە شاری هەڵەبجە کار دەکات بۆ پاڵپشتیکردنی ژنان و پاراستنیان لە توندوتیژی، هەروەها کەمکردنەوەی توندوتیژی خێزانی و توندوتیژی دژی ژنان و کچانی هەڵەبجە.
6- ڕێکخراوی الند بۆ دیموکراسی لاوان (منظمة ألند لديموقراطية الشباب): پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “دروستکردنی گۆڤاری ئەلکترۆنی بۆ دیموکراسی لاوان” کە لە ڕێگەیەوە فەزای سەلامەت لەسەر ئینتەرنێت چالاک دەکرێت بۆ دەربڕینی دەنگی گەنجانی عێراق لە پارێزگای دۆحوک.
7- سەنتەری پەرەپێدانی دیموکراسی و مافی مرۆڤ(مركز إنماء الديمقراطية و حقوق الإنسان): پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “پاراستن و بەرگریکردن لە ئازادی ڕادەربڕین”، کە بریتییە لە بەشداریکردن لە باشترکردنی ئازادی ڕادەربڕین و سەروەری یاسا لە هەرێمی کوردستان لە پارێزگاکانی سلێمانی و هەولێر.
8- ڕێکخراوی کوردانی فەیلی بۆ مافەکانی مرۆڤ/فەیلی(منظمة الكورد الفيلية لحقوق الإنسان/فيلي): پرۆژەیەکی بە ناوی “پاراستن و بەرگریکردن لە مافی ڕۆژنامەنووسان” داڕشتووە، کە بریتییە لە پەرەپێدانی پاراستنی مافی ڕۆژنامەنووسان و میکانیزمی داکۆکیکردن و لێپرسینەوە بۆ پاراستنیان لە پارێزگای سلێمانی.
9- ڕێکخراوی ستۆپ بۆ بەدواداچوون و گەشەپێدان(منظمة ستوپ للمراقبة و التطوير): ڕێکخراوەکە پڕۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “بەرەوپێشبردنی حوکمڕانی باش لەناو ڕێکخراوەکان بۆ پاراستنی کۆمەڵگەیەکی بەهێز و پەروەردەی بەردەوام”، کە بریتییە لە پێشخستنی پرەنسیپەکانی حوکمڕانی باش لەناو ڕێکخراوەکانی پارێزگاکانی هەولێر و دۆهۆک و سلێمانی .
10- ڕێکخراوی ئاشتی و ئازادی (منظمة السلام و الحرية): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی بە ناوی “ئازادیمان، بەرەوپێشبردنی ئازادی ڕادەربڕین لە ڕێگەی گەنجانەوە” داڕشتووە، کە بریتییە لە پێشخستنی ئازادی ڕادەربڕین لە هەرێمی کوردستان.
11- ڕێکخراوی نیهان بۆ پەروەردە و تەندروستی دەروونی(منظمة نيهان للتعليم و الصحة النفسية): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “بڵاوکردنەوەی هۆشیاری بۆ پاراستنی ئافرەتان لە توندوتیژی ڕەگەزی”، کە بریتییە لە بەشداریکردن لە کەمکردنەوەی حاڵەتەکانی توندوتیژی جێندەری لە پارێزگای هەولێر.
12- ڕێکخراوی ستێپ بۆ دیموکراسی و هەڵبژاردن (منظمة ستيب للديمقراطية والانتخابات): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “بەرەوپێشبردنی ئازادی ڕادەربڕین و ڕاگەیاندن و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ لەکاتی ڕووماڵکردنی قەیرانەکان”، کە بریتییە لە پێشخستنی ئازادی ڕادەربڕین و ئازادی ڕاگەیاندن لە پارێزگاکانی هەولێر و دۆهۆک و سلێمانی.
13- ڕێکخراوی حلم بۆ هاوکاری مرۆیی و خزمه تگوزاری گشتی(منظمة حلم للمساعدات الإنسانية و الخدمات العامة): ڕێکخراوه که پرۆژه یه کی به ناوی “هۆشیاری منداڵان له مافه کانی مرۆڤ و داکۆکیکردن بۆ به ڕه وپێشبردنی ژینگه یه کی سه لامه ت بۆ منداڵان له ناوچه ی که ڕما له فه للوجه” داڕشت، که بریتییه له باشترکردنی زانیاری کۆمه ڵگه و ناوخۆیی دەسەڵاتدارانی شارۆچکەی کەرما سەبارەت بە مافەکانی منداڵان و پاراستنیان لە پارێزگای ئەنبار.
14- ڕێکخراوی الفیردوس بۆ بنیاتنانی ئاشتی(منظمة الفردوس لبناء السلام): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “(هۆشیاری) زیادکردنی هۆشیاری سەرکردایەتی بۆ ڕێگریکردن لە توندوتیژی لەسەر بنەمای ڕەگەزی”، کە بریتییە لە چارەسەرکردنی کێشەی توندوتیژی و هەڵاواردن کە کاریگەری لەسەر ژنان و هەروەها کەمینەکانی بەسرە هەیە.
15- دامەزراوەی قمم امل بۆ فریاگوزاری و گەشەپێدان (مؤسسة قمم الأمل للإغاثة و التنمية): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی بە ناوی “ژینگەی پاک” داڕشتووە، کە بریتییە لە بەدەستهێنانی ژینگەیەکی پاک و تەندروست لە پارێزگای ئەنبار.
16- ڕێکخراوی سەنابیل غەربی (منظمة سنابل الغربية): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “دەستگەیشتن بە خوێندن”، کە بریتییە لە پێدانی دەرفەتی دادپەروەرانە و یەکسان بە هەموو خوێندکارانی ناوچە ئامانجدارەکان بۆ دەستڕاگەیشتن بە خوێندن لە پارێزگای ئەنبار.لە کاتێکدا ئێمە بانگەوازی دووەممان بڵاوکردەوە بۆ ئەوەی ڕێکخراوە مەدەنییە ناوخۆییەکان لە عێراقدا داواکاری پێشکەش بکەن بۆ بەخشینی پڕۆژەی گەشەپێدان، زۆرێک لە ڕێکخراوەکان داواکارییان پێشکەش کرد، لە کاتی هەڵبژاردنیشدا تیمی هەڵسەنگاندنەکە ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر هەڵبژاردنی ئەو ڕێکخراوانەی کە بە گشتی مەرجەکانیان بەدیهێناوە، کە بەم شێوەیەن:
1- دامەزراوەی ئەلئەغسان بۆ گەشەپێدانی کشتوکاڵی و ژینگەیی(مؤسسة الاغصان للتنمية الزراعية والبيئية): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “بەرزکردنەوەی خۆڕاگری کۆمەڵگەی ناوخۆیی لە نەینەوا بۆ وەڵامدانەوەی کاریگەرییەکانی پیسبوون و گۆڕانی کەشوهەوا”، کە بریتییە لە زیادکردنی نەرمی و نەرمی کۆمەڵگەی ناوخۆیی لە… نەینەوا بۆ وەڵامدانەوەی ئاستەنگە ژینگەییەکان و لێکەوتەکانیان لەسەر ژیانی خەڵک و ئابوورییان لە پارێزگای نەینەوا.
2- ڕێکخراوی حب و سلام عێراقی(منظمة الحب والسلام العراقية العالمية): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتوە بە ناوی “باشترکردنی دۆخی ژینگەی ئەنبار لە نێوان ئاستەنگەکان و جێبەجێکردن و بەردەوامی”، کە بریتییە لە پاراستنی ژینگە و باشترکردنی دۆخی کەشوهەوا لە پارێزگای ئەنبار.
3- ڕێکخراوی نما بۆ گەشەپێدانی مرۆیی (منظمة نما للتنمية البشرية): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “بەرزکردنەوەی ڕۆڵی گەنجان لە ڕێگریکردن لە توندوتیژی و پەرەپێدانیان لە میدیاکان”، کە بریتییە لە بەرزکردنەوەی پاراستن لە توندڕەوی توندوتیژ و پەرەپێدانی گەنجان لە میدیاکان لە پارێزگای نەینەوا.
4- ڕێکخراوی ڕێیادە بۆ بنیاتنانی توانا (منظمة ريادة لبناء القدرات): ڕێکخراوەکە پرۆژەی داڕشتووە بە ناوی “خێزانە دڵنیاکراوەکان”، کە بریتییە لە بڵاوکردنەوەی هۆشیاری لە بەڕێوەبردنی ژیانی هاوسەرگیری و گۆڕینی ڕەفتارەکانی پەیوەست بە توندوتیژی خێزانی لە پارێزگای نەینەوا.
5- دامەزراوەی سوقیا بۆ فریاگوزاری و گەشەپێدان (مؤسسة سقيا للإغاثة والتنمية): ڕێکخراوەکە پڕۆژەی داڕشتووە بە ناوی “سکاڵای ئامنا (سکاڵای ڕاستگۆ)”، کە بریتییە لە باشترکردنی سیستمی سکاڵا لەناو بەڕێوبەرایەتییە خزمەتگوزارییە حکومییەکان لە ئەنبار.
6- سەنتەری ئەلنەجاح بۆ ڕاهێنان و گەشەپێدان (مركز النجاح للتدريب و التطوير): ڕێکخراوەکە پڕۆژەی داڕشتووە بە ناوی “دەتوانین”، کە بریتییە لە پەرەپێدانی گەنجان لە بەسرە بۆ ئەوەی توانای زیاتریان هەبێت لە بنیاتنانی هەڵمەتی داکۆکیکردن و داڕشتنی پلان بۆ سەرکردایەتیکردنی چالاکییە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان لە پارێزگای بەسرە.
7- کۆمەڵەی السورور بۆ کاروباری ئافرەتان و منداڵان (جمعية السرور لشؤون المرأة والطفل): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “بەرەوپێشبردنی مافی خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان و یەکگرتنیان لە بەسرە”، کە بریتییە لە باشترکردنی هەڵوێست و تێڕوانین و بیروباوەڕەکان سەبارەت بە خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان بەتایبەت ژنان و… منداڵانی خاوەن پێداویستی تایبەت لە بەسرە.
8- دەزگای ئەنهار بۆ پەروەردەی مافەکانی مرۆڤ (مؤسسة أنهر لتعليم حقوق الانسان): ڕێکخراوەکە پرۆژەیەکی داڕشتووە بە ناوی “سەنتەری پاراستنی یاسایی و دەروونی کۆمەڵایەتی بۆ ئافرەتان و کچان لە دژی توندوتیژی ڕەگەزی و هەڵمەتێکی هۆشیاری و داکۆکیکردن بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی جێندەری”، کە پاراستن لەخۆدەگرێت لە ژنان و کچانی توندوتیژی جێندەری لە پارێزگای دی.
پڕۆژەی گەشەپێدان (تطوير) لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٢٠ بە فەرمی دەستی پێکرد، بەهۆی ئەو سنووردارکردنانەی کە بەهۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە بەسەر جیهاندا سەپێندرا، گەشەپێدان (تطوير)ش لەوە بێبەری نەبوو. UPP پێویستی بە شەش مانگ بوو بۆ چاکبوونەوە و دەستپێکردنەوەی جێبەجێکردنی پڕۆژەکانی. لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٠ پڕۆژەکە لە ڕووی تەکنیکییەوە دەستی بە ئامادەکارییەکانی کرد بۆ کردنەوەی ناوەندەکانی خزمەتگوزاری کۆمەڵگەی مەدەنی، دامەزراندنی کارمەندان، و ئامادەکردنی کەرەستەی ڕاهێنان/پەروەردەیی.
لە پارێزگاکانی هەولێر و موسڵ و بەسرە سێ ناوەندی خزمەتگوزاری کۆمەڵگەی مەدەنی کرانەوە. ناوەندی هەولێر ناوچەکانی هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە، موسڵ نەینەوا و ناوچە ئازادکراوەکان دەگرێتەوە، بەسرە پارێزگارەکانی باشووری عێراق دەگرێتەوە.
پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئێمە ڕووبەڕووی تەحەددا و ئاستەنگ بووینەوە تا توانیمان سەنتەرەکان بکەینەوە و کۆتایی بە دامەزراندنی کارمەندان بهێنین بە هۆکاری جۆراوجۆر وەک (ناسەقامگیری دۆخی ئەمنی ناوچەکانی باشوور بەتایبەتی بەسرە، و نەتوانینی دۆزینەوەی کارمەندی شارەزا ، بەهرەمەندەکان لە بەسرە لە بواری مرۆیی زۆر سنووردارە، بۆیە کێشەی سەفەرکردن ناچاری کردین بچینە شارەکانی دیکەی عێراق بە ئەنجامدانی زۆربەی کاروبارەکان بە شێوەی ئۆنلاین لە ساڵی ٢٠٢٠ و سەرەتای ٢٠٢١).
ستافەکان دامەزران و ڕاهێنانی ڕاهێنەرانیان بۆ دابینکرا لە ساڵی ٢٠٢١ لەسەر (پلاندانانی ستراتیژی، حوکمڕانی باش، سووڕی ژیانی پڕۆژە/بەڕێوەبردن، و لێهاتوویی ڕاهێنەرایەتی). تیمی سەنتەر دەستیان کرد بە ڕێکخستنی خولی ڕاهێنانی دوو مانگانە لەسەر ئەو بابەتانەی باسکراون و ڕاوێژکاری جۆراوجۆری یاسایی و تایبەتمەندیان پێشکەش کرد لەسەر (تۆمارکردنی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، باجی داهات، ئاسایشی کۆمەڵایەتی، ڕێسا ناوخۆییەکان، کارگێڕی، دارایی، تەداروکات، سەرچاوە مرۆییەکان و بەتایبەتی دامەزراندن، هتد.)
لە ساڵی ٢٠٢٢دا، ڕاهێنانی زیاتر بۆ ستافی پڕۆژەکە ڕێکخراوە لەوانەش بەڕێوەبردن وەکو نوێکردنەوەی ڕاهێنانی ڕاهێنەران لەسەر بەڕێوەبردنی پڕۆژە، ڕاپۆرتکردن، و مافەکانی مرۆڤ و زیاتریش لە ساڵی ٢٠٢٢دا سەبارەت بە حوکمڕانی باش، مافەکانی ژینگە و داکۆکیکردن پێشکەش دەکرێت.
هێشتا ناوەندەکانی خزمەتگوزاری کۆمەڵگەی مەدەنی کاردەکەن. لەم ماوەیەدا (تەمموزی ٢٠٢٠ – ئەیلوولی ٢٠٢٢)، ٥٠٢ ڕێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنی سوودمەند بوون لە خزمەتگوزارییەکانی سەنتەرەکە. ئێمە توانیمان ١٥ کۆبوونەوەی ڕاهێنانی تایبەتمەند دوو مانگانە ڕێکبخەین لەسەر (پلاندانانی ستراتیژی، حوکمڕانی باش، کۆکردنەوەی پارە، نووسینی پێشنیار، بەڕێوەبردنی پڕۆژە، و دیزاینی چوارچێوەی لۆژیکی). لە لایەکی ترەوە سەنتەرەکان دەتوانن ٣٤ بۆنەی تایبەتمەند ڕێکبخەن لەسەر بنەمای گفتوگۆی فۆکەس گروپ کە لەگەڵ کۆمەڵگا ناوخۆییەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی ڕێکدەخرێن لەسەر ئەو پرسە جۆراوجۆرانەی کە دەوروژێنن وەک (هەڵمەتی کوتان، پەروەردە لە کاتی تووشبوون بە ڤایرۆسەکە و ئاستەنگەکانی، پیسبوونی ژینگە، پاراستن لە سەرچاوە ئاوییەکان و زەوتکردنی ئەلیکترۆنی و هەڕەشەکانی …هتد)
لقێکی تری پڕۆژەی پەرەپێدانی بەخشینە لاوەکییەکان. پڕۆژەکە دوو بانگەوازی پێشنیاری لە مانگی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ و نیسانی ٢٠٢٢ دەستپێکرد، لە ئەنجامدا زیاتر لە ١٦٠ ڕێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنیکۆمەڵایەتی داواکارییەکانیان پێشکەش کرد، لەنێویاندا ٢٤ ڕێکخراو هەڵبژێردران و خەڵاتی لاوەکییان پێدرا. پڕۆژەکان تیشک دەخەنە سەر پرسە بابەتییەکانی پەیوەست بە مافی مرۆڤ و مافەکانی ژینگە و حوکمڕانی باش. لە بانگەوازی یەکەمدا ١٦ ڕێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنی سەرکەوتنیان بەدەستهێنا و ٨ ڕێکخراوی بانگەوازی دووەم بۆ پێشنیارکردنی پڕۆژە سەرکەوتنیان بەدەستهێنا. ئەو ناوچە جوگرافیانەی کە ئەم ڕێکخراوە مەدەنیانە کاریان تێدا دەکەن، زیاتر لە ١٢ پارێزگاری عێراق دەگرێتەوە. لەم پڕۆژەیەدا، ئەوەی وای لێدەکات تایبەت بێت و جیاواز بێت لە پڕۆژەکانی تر ئەوەیە کە ئێمە ڕۆژانە پشتگیری پێشکەش بە ئەو ڕەکخراوانە دەکەین کە بەخشینیان بە دەست هێناوە لە ڕێگەی چالاکییەکانی وانەوتنەوە و ڕاهێنەرایەتی و هەروەها ئەرکی مەیدانی بۆ پڕۆژەکان و ئۆفیسەکانی ڕێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنیبە مەبەستی دڵنیابوون لە جێبەجێکردنی دروست، پێشنیار و… گۆڕانکارییەکان لەناو ڕێکخراوە کۆمەڵایەتییەکان جێبەجێ بکەن بە مەبەستی پەرەپێدانی سیاسەت و ڕێنماییەکان، و دڵنیابوون لەوەی کە بەڵگەنامەکانی لەگەڵ ستانداردەکانی بەخشەرەکاندا دەگونجێت.
لایەنی سێیەم بریتییە لە پلاتفۆرمی پەرەپێدان کە بە مەبەستی ئاسانکاری دەستڕاگەیشتن بە کەرەستەی ڕاهێنان و ڕاوێژکاری لە ڕێگەیەوە پەرەی پێدراوە. پلاتفۆرمەکە بە سێ زمانی ئینگلیزی، عەرەبی، کوردی بەردەستە، تیمەکەش کار لەسەر یەکلاییکردنەوەی دەکات بۆ ئەوەی بۆ هەمووان بەردەست بێت. 60%ی ئەم پێکهاتەیە بەدیهاتووە و هێشتا کێشەی تەکنیکی هەیە کە پێویستە چارەسەر بکرێت بۆ ئەوەی پلاتفۆرمەکە کۆتایی پێبهێنرێت و بە هەر سێ زمانەکە بخرێتە بەردەستی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە عێراق.
بەهمەن قادر چالاکوانێکی مەدەنی و باوەڕدارە بەبواری کۆمەڵگەی مەدەنی خەڵکی پارێزگاری سلێمانییە ئەو بەرێوەبردنی پرۆژەی تەتوێری گرتە ئەستۆ ئەو هاوشانی کارمەندان و ناوەندەکان و ڕێکخراوە ناوخۆییەکان، بۆ خزمەتکردنی عێراقییەکان لە بەرەوپێشبردنی… چەمکەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و پەرەپێدانی هەموو ئەو ڕێکخراوە ناوخۆییانەی کە بەخشینەکیان لە پڕۆژەی گەشەپێدان (تطوير) وەرگرتووە.
بەهمەن دەڵێت، “پڕۆژەی گەشەپێدان بە یەکێک لەو پڕۆژە گرنگانە دادەنرێت کە ڕێکخراوەکەمان جێبەجێی دەکات، چونکە بەشداربووە لە دروستکردنی پرد لەنێوان ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی ناوخۆیی و کۆمەڵگەی عێراقی، کە بەشداربووە لە خزمەتکردنی زۆر لایەنی شەقامی عێراقی، و ئەم پڕۆژەیەش کۆمەڵایەتی و… پەیوەندییە کولتوورییەکان لە نێوان پێکهاتەکانی عێراقدا”.
بەهمەن دەشڵێت، “ئێمە شانبەشانی کۆمەڵگەی مەدەنی عێراق کاردەکەین بۆ ئەوەی بەشداری بکەین لە پەرەپێدان و پەرەپێدانی پێگەی خۆی لەسەر ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی، چونکە پێمانوایە سەرەتای گۆڕانکاری لە کۆمەڵگەی مەدەنییەوە دەستپێدەکات”.
ڕائد میخائیل شەبا، بەڕێوەبەری UPPلە عێراق، دووپاتیدەکاتەوە کە “ئەو پرۆژەی گەشەپێدان تطوير کە لەلایەن UPPداڕێژرا، یەکێک بوو لە پایەکانی گەشەپێدانی کۆمەڵگەی مەدەنی عێراقی و ڕێکخراوە ناوخۆییەکان کە لەماوەی ڕابردوودا دامەزراون، وەک… ئێمە لە ساڵانی نەوەدەکانی سەدەی ڕابردووەوە لە عێراق کار دەکەین و لەو کاتەوە بەشداریمان کردووە لە دامەزراندنی کۆمەڵگادا”. جۆرەکانی پشتیوانی لە کۆمەڵگەی مەدەنی عێراق”.
گەنجێک ڕوونیدەکاتەوە، “پرۆژەی گەشەپێدان تطوير بەشداریکرد لە دروستکردنی پەیوەندی بەهێز لەگەڵ پارێزگاکانی عێراق، بەو پێیەی پڕۆژەیەکە نەینەوا و بەسرە و هەرێمی کوردستانی عێراق لەخۆدەگرێت و لەخۆیدا خاڵێک بوو بۆ بەرزکردنەوەی یەکگرتوویی و زیادکردنی لێکنزیکبوونەوەی کۆمەڵگا”. لە لایەکەوە و لە لایەکی ترەوە بۆ بەهێزکردن و پیتاندنی یەکتر لە کولتوورەکان و پەرەپێدانی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان.”
شایانی باسە ڕێکخراوی UPP ڕێکخراوێکی ئیتاڵییە و لە ساڵی 1991 لە بەغدا دامەزراوە، بۆ پشتیوانیکردنی گەلی عێراق و وەستانەوە لەگەڵیان لە بەرامبەر نادادپەروەری و شەڕەکاندا ڕێکخراوەکە لە زۆر بواردا کاردەکات، لەوانەش لە بواری تەندروستی و پەروەردە و… چاکسازی.